Tendinopatia

Tendinopatia odnosi się do problemów ze ścięgnami, którym towarzyszy ból lub obrzęk. Ścięgna to pasma włóknistej tkanki łącznej, przyczepiające mięśnie do kości. Podczas kurczenia lub rozluźniania mięśnia ścięgna przenoszą siłę z mięśnia na kość, aby ułatwić wykonanie ruchu. Ścięgna są zbudowane z wiązek włókien kolagenowych tworzących strukturę przypominającą linę. Elastyczność i wytrzymałość kolagenu sprawia, że ścięgna są bardzo odporne na uderzenia.

Tendinopatia występuje często w populacji ogólnej, zwłaszcza u osób uprawiających sport i aktywnych fizycznie. Tendinopatie są zwykle spowodowane nadmiernym obciążeniem lub nadwyrężeniem ścięgna, skutkując m.in. następującymi objawami:

• ból lub tkliwość
• sztywność lub trudności w poruszaniu stawem
• uczucie tarcia podczas poruszania stawem

Najczęstszą postacią tendinopatii jest przewlekłe zapalenie ścięgien – przewlekły uraz, który rozwija się stopniowo w wyniku degeneracji włókien kolagenowych w ścięgnie. To uszkodzenie ulega niewystarczającej naprawie, co powoduje nagromadzenie tkanki bliznowatej w wyniku przerwania struktury ścięgna. Z drugiej strony zapalenie ścięgien odnosi się do ostrych urazów ścięgien, które pojawiają się szybko i charakteryzują się stanem zapalnym.

Ważne jest odróżnienie przewlekłej i ostrej tendinopatii, ponieważ może to mieć wpływ na wybór leczenia. Lekarz powinien być w stanie to ustalić za pomocą ultrasonografii.

Za optymalne podejście do leczenia uważa się podejście multidyscyplinarne, wykorzystujące fizjoterapię i leczenie farmakologiczne¹.

Leczenie zachowawcze ostrej lub przewlekłej tendinopatii, takiej jak przewlekłe zapalenie ścięgien, zwykle polega na odpoczynku, przyjmowaniu leków przeciwzapalnych i fizjoterapii.

Farmakologiczne leczenie tendinopatii z wykorzystaniem doustnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) lub zastrzyków z kortykosteroidów należy stosować ostrożnie. Zapewnia to jedynie tymczasową ulgę, nie eliminuje zasadniczej przyczyny bólu i może mieć niekorzystny wpływ na proces gojenia. W szczególności problematyczne są iniekcje kortykosteroidów ze względu na podwyższone ryzyko zerwania ścięgna i zmiany jego struktury². Podobnie nieodpowiednie do długotrwałego stosowania są doustne NLPZ ze względu na ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych, takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, uszkodzenie nerek, zawał serca i udar³.

Najskuteczniejszymi terapiami są te, które stymulują regenerację ścięgna. Wykazano, że fizjoterapia (w tym ćwiczenia fizyczne i terapia falą uderzeniową) oraz leczenie kwasem hialuronowym przynoszą korzystne rezultaty.

Za złoty standard w leczeniu tendinopatii uważa się terapię wysiłkową, a zwłaszcza ćwiczenia ekscentryczne z jednoczesnym wydłużaniem i kurczeniem mięśnia, co jest szczególnie skuteczne w leczeniu tendinopatii ścięgna Achillesa oraz rzepki (kolana)¹. Ta forma ćwiczeń stymuluje przebudowę^,4,5 reorganizację i gojenie się ścięgien⁶. W ostatnich latach w leczeniu tendinopatii odnotowano wzrost popularności innej formy fizjoterapii, a mianowicie terapii falą uderzeniową. Wykazano, że ułatwia ona przebudowę ścięgien poprzez zwiększenie obrotu nowych komórek⁷ i stymulację procesów, które pomagają oczyścić uszkodzoną tkankę⁸.

Iniekcja kwasu hialuronowego do ścięgna lub wokół niego jest skutecznym podejściem uzupełniającym fizjoterapię, które może przyspieszyć rekonwalescencję. Wykazywała działanie przeciwzapalne w modelach zwierzęcych i komórkowych, a także wywierała korzystny wpływ na obrót nowych komórek i odkładanie się kolagenu⁹. Procesy te są niezbędne do regeneracji zdrowej tkanki.

• W połączeniu z fizjoterapią iniekcja kwasu hialuronowego może przyspieszyć rekonwalescencję o 12 dni w porównaniu z samą fizjoterapią¹⁰.
• Iniekcja kwasu hialuronowego jest skuteczniejsza i mniej bolesna niż terapia falą uderzeniową¹¹.
• Iniekcja kwasu hialuronowego ma zastosowanie w przypadku wszystkich tendinopatii. Udowodniono jednak, że jest szczególnie skuteczna w przypadku tendinopatii stożka rotatorów (bark)¹⁰,tendinopatii ścięgna Achillesa¹¹ i łokcia tenisisty¹¹.

Kwas hialuronowy można wstrzykiwać w zmienione chorobowo ścięgno lub wokół niego raz w tygodniu, przy czym w sumie podaje się od 1 do 2 zastrzyków. Leczenie jest najskuteczniejsze, gdy iniekcję prowadzi się pod kontrolą ultrasonografii. Iniekcje powinny być wykonywane wyłącznie przez odpowiednio przeszkolonego lekarza, dysponującego doświadczeniem w zakresie wykonywania iniekcji okołościęgnistych lub bezpośrednio do pochewki.

Iniekcja kwasu hialuronowego jest dobrze tolerowana ze względu na budowę cząsteczki zgodną z naturalnie występującym kwasem hialuronowym wytwarzanym przez ludzkie ciało. Wykazano, że leczenie tendinopatii kwasem hialuronowym jest bezpieczne, a niewielki ból po iniekcji zgłaszano jako najczęstsze działanie niepożądane¹⁰.